PERANAN ISLAM DALAM PERGADUHAN KAUM

PENGENALAN

Rusuhan kaum yang berlaku di Tanah Melayu bermula semasa pendudukan British di Tanah Melayu pada tahun 1786. Pendudukan pihak British bermula melalui pertapakannya di Pulau Pinang dan sehingga ke negeri-negeri di Tanah Melayu yang lain. Ketika itu kedudukan ekonomi begitu kukuh menyebabkan berlaku kedatangan imigran atas galakan daripada pihak British tanpa sekatan dan halangan. Pemerintahan British telah memperkenalkan dasar pecah dan perintah bagi mengelakkan berlakunya penyatuan kaum dengan mengasingkan dari segi pekerjaan, tempat tinggal, persekolahan, dan ekonomi mengikut kaum.[1] Sehubungan itu, kedatangan Jepun telah merumitkan lagi keadaan hubungan dingin antara kaum di Tanah Melayu terutama di antara orang Melayu-China. Pihak Jepun memberikan layanan yang berbeza terhadap kaum etnik di Tanah Melayu iaitu layanan baik bagi kaum Melayu dan India serta layanan buruk terhadap orang Cina.

Penderitaan orang Cina terhadap kezaliman Jepun telah menyebabkan ramai dalam kalangan mereka melibatkan diri dalam MPAJA (Malayan People Anti Japanese Army) atau lebih dikenali sebagai Bintang Tiga.[2] Hal ini menyebabkan seluruh kaum di Tanah Melayu tidak mempunyai hubungan yang baik dan erat. Apabila kekalahan Jepun pada ogos 1945, MPAJA telah keluar dari tempat persembunyian mereka di hutan dan datang bermaharajalela di bandar-bandar dan kampung-kampung di merata negeri melayu, terutamanya di negeri Perak, Pahang, Kedah, dan Selangor untuk membalas dendam.[3] Persembunyian MPAJA di hutan, mereka mempunyai khemah khas untuk askar-askar anti-Jepun yang tinggal di Hulubalang. Terdapat 10 buah khemah atau rumah rumah beratap rumbia tetapi tidak mempunyai dinding.[4] Di pertapakan khemah mereka terdapat padang latihan , padang bola keranjang dan sebuah generator serta pusat simpanan senjata. Setiap orang diberi tugas secara bergilir-gilir seperti memasak, berkawal, berkawad, dan sebagainya.

Gerakan MPAJA ini telah melakukan penganiayaan dan kekejaman terhadap penduduk yang dikatakan melakukan jenayah dengan bekerjasama bersama pihak Jepun. MPAJA telah melakukan serangan gerila kejam. Mereka bukan sahaja menyerang Jepun tetapi meminta sebarang arahan atau suruhan sebanyak tiga kali kalau tidak diseret ke hutan dan dibunuh.[5] Tambahan pula, mereka menyatakan bahawa hanya mereka yang berhak memegang tampuk kerajaan selepas pengunduran tentera Jepun. Ketika itu Tanah Melayu berada di Zaman Interregnum iaitu bermaksud kekosongan kuasa menyebabkan MPAJA hendak mengambil alih kuasa tersebut. Ketika pemerintahan Jepun, orang Melayu dianggap bekerjasama dengan pihak Jepun dan ini menyebabkan orang Cina ingin membalas dendam. Selama empat belas hari orang Melayu memendam perasaan dendam terhadap orang Cina. Terdapat pelbagai punca pencetus kepada pergaduhan Melayu-Cina dan bagaimana Islam berperanan dalam pergaduhan kaum yang berlaku di beberapa negeri di Tanah Melayu selepas pendudukan Jepun.

FAKTOR PENCETUS PERGADUHAN KAUM

1)      Dasar Penjajahan Barat Yang Tidak Seragam

Dasar ini dapat dilihat bermula semasa pendudukan British membawa kemasukan golongan imigran seterusnya mencetuskan perbalahan kaum tersebut di Tanah Melayu semasa pendudukan Jepun pula. Dasar penjajahan Barat akibat ketidakseimbangan komposisi kaum yang sengaja dibina membawa kepada layanan yang berbeza mengikut etnik.[6] Hubungan kaum di Tanah Melayu telah dipisahkan oleh faktor ekonomi, tempat tinggal, sistem pendidikan, pekerjaan, dan latar belakang yang berbeza. Kesan daripada perbezaan kerjasama inilah menyebabkan orang Cina merasa begitu marah terhadap orang Melayu. Oleh itu, muncul gerakan yang dinamakan sebagai Bintang Tiga yang bermaksud mewakili tiga kaum di Tanah Melayu iaitu kaum Melayu, Cina dan India. Pertelingkahan etnik Melayu-Cina bermula disebabkan oleh sikap anti-Jepun orang Melayu dan Cina. Dasar Jepun yang gagal mengambil kira kemajmukan Tanah Melayu ketika itu telah menyebabkan buat pertama kalinya berlaku pergaduhan di antara orang Melayu-Cina di Batu Pahat, Johor.[7] Oleh itu, situasi yang sedemikian ini menyebabkan kaum di Tanah Melayu telah berlaku pertelingkahan.

2)      Pencabulan Orang Cina Terhadap Kesucian Islam

Faktor seterusnya ialah isu pencabulan orang Cina terhadap kesucian Islam. Mereka sering kali menjadikan rumah ibadat sebagai tempat bermesyuarat orang Cina. Masjid telah dicemari dengan kejadian seperti menyembelih khinzir.[8] Manakala, ruang masjid dijadikan tempat memasak daging khinzir dan orang Melayu dipaksa untuk menyertai mereka. Malah, kekejaman dilihat apabila al-Quran turut dijadikan alat pengesat najis. Kawasan masjid di Air Hitam, Muar juga telah digunakan bagi menyembelih khinzir dan menyebabkan masyarakat setempat terganggu daripada menjalankan ibadat.[9] Pada 18 Julai 1947, Mejar Cock telah menggunakan al-Quran dalam majlis angkat sumpah kepada semua belia Islam yang menyertai tentera British.[10] Belia Islam yang direkrut yang beragama Islam harus memegang al-Quran dengan menggunakan tangan kiri dan mengangkat tangan kanan dalam keadaan melafazkan ikrar. Tindakan ini menimbulkan perasaan marah dalam kalangan Sultan dan orang Islam di Tanah Melayu. Melihat kepada perlakuan tersebut jelas bahawa berlaku pencabulan ke atas kesucian Islam. Oleh itu, masyarakat Melayu mula memikirkan peranan yang perlu dilakukan terhadap penindasan ini.

3)      Orang Cina Menaruh Prasangka Buruk Terhadap Orang Melayu

Isu lain dapat dilihat apabila orang Cina menaruh prasangka buruk terhadap orang Melayu. Sehinggakan apabila orang Islam berkumpul di surau atau masjid untuk bertahlil menyebut ‘La Illa Ha Il Allah’ mereka menyangka orang Melayu menyebut ‘Lai La’ iaitu ‘marilah’.[11] Orang Cina menyangka bahawa orang Melayu menyeru hantu atau semangat orang Melayu yang mati dibunuh olehnya datang membalas dendam. British menganggap tindakan tersebut sebagai ancaman kepada mereka dan mereka berasa takut. Oleh itu, berlaku pergaduhan antara sesama mereka. Keadaan ini jelas melihat sikap Bintang Tiga yang melakukan serangan dan penindasan terhadap orang Melayu tanpa usul periksa tujuan tahlil tersebut diadakan. Buktinya, di Mukim Gajah dalam pertengahan bulan Disember 1945 berlaku kejadian membakar rumah orang-orang Melayu, 10 buah rumah dibakar oleh orang Cina pada satu malam ketika penghuni sedang nyenyak tidur.[12]

4)      Serangan Gerila

 Seterusnya punca berlakunya percetusan kaum ialah serangan gerila iaitu tentera Bintang Tiga melarang orang Melayu berkumpul di surau atau masjid. Hal ini terbukti semasa bulan umat Islam sedang menjalankan ibadah berpuasa iaitu ketika ingin mengerjakan sembahyang terawih dan beribadat serta berjemaah.[13] Hal ini telah menganggu orang Islam untuk melakukan ibadah di masjid. Orang Melayu turut di ancam ketika sedang mengerjakan ibadah sembahyang Jumaat. Peristiwa 6 Mac 1946 telah meninggalkan kesan yang mendalam khususnya kepada penduduk Melayu di Kampung Bekor. Hal ini terbukti seramai 80 orang Melayu termasuk kanak-kanak telah dibunuh dan dianggarkan berlaku selama dua jam. Beberapa buah surau dan masjid yang dahulunya sentiasa dipenuhi pada waktu Maghrib dan Isyak tidak lagi dikunjungi lantaran jaga keselamatan rumah tangga dan keluarga di rumah masing-masing.[14]

5)      Orang Cina Mempersendakan Agama Islam

Punca selanjutnya, orang Cina telah mempersendakan agama orang Melayu iaitu agama Islam. Bintang Tiga telah mula menghukum penduduk-penduduk kampung khususnya terhadap orang Melayu. Misalnya, orang Melayu telah diikat kaki dan tangannya serta dimasukkan ke dalam guni kemudiannya dicampakkan ke dalam laut hidup-hidup. Orang Cina juga sering menyampaikan khabar angin yang tidak baik bagi memburukkan orang Melayu. Selain itu, mereka juga telah dikatakan membawa budaya berjudi dan minum arak. Budaya ini akan memburukkan imej orang Islam sehingga mereka ini dikatakan telah mempengaruhi orang Islam untuk terlibat dalam budaya kotor ini. Begitu juga dengan budaya pelacuran bermula pada abad ke-16, muncul kegiatan pelacuran yang melibatkan hamba-hamba wanita kepunyaan raja atau pembesar untuk memenuhi tuntutan yang pelbagai daripada pengunjung Eropah dan Cina.[15] Masjid juga telah dijadikan sebagai tempat kelab mereka. Bintang Tiga ingin mengubah waktu sembahyang Jumaat pada hari ahad untuk melaraskan Melayu, Cina dan India mengadakan upacara sembahyang di hari yang sama.[16] Bukti tersebut jelas menunjukkan mereka ini telah mempersendakan ajaran Islam.

PERANAN ISLAM DALAM PERGADUHAN KAUM

1)      Peranan Golongan Ulama Dan Pemimpin Agama

Peranan Islam dalam membaik pulih pergaduhan kaum jelas dilihat dalam peranan golongan ulama dan pemimpin agama. Pengaruh Islam dalam konteks perjuangan kemerdekaan di Tanah Melayu adalah menonjol lebih-lebih lagi kerana perjuangan awal nasionalisme Melayu adalah dipelopori oleh tokoh-tokoh dan pemimpin agama, atau mereka yang berjiwa agama.[17] Mereka ini sanggup berkorban segala-galanya semata-mata untuk melaksanakan tuntutan Allah S.W.T. Ulama dan pemimpin agama ini berperanan sebagai ejen perubahan dan role model kepada masyarakat. Pada abad ke-19, golongan ulama dan pemimpin agama telah muncul di serata negeri di Tanah Melayu seperti Terengganu, Kelantan, Kedah, Pahang, Perlis, Perak, dan Pulau Pinang. Antara tokoh ulama yang terkenal ialah Syeikh Haji Fadhil al-Banteni.[18] Tokoh paling tersohor misalnya, seorang Muslim iaitu Haji Salleh bin Abdul Karim yang tinggal di Parit Maimon, Simpang Kiri, Batu Pahat, menjadi panglima Tentera Sabil Selendang Merah bertujuan untuk menyekat kemaraan tentera Bintang Tiga. Beliau bekerja keras untuk mempertahankan kehidupan orang Melayu pada ketika itu. Penglibatan beberapa ulama tempatan seperti Tuan Haji Salleh bin Abd Manaan, Tuan Haji Abdul Rahman bin Abdul Manan, dan Tuan Haji Shahbuddin bin Lebai Sulaiman Bakul telah berjaya membawa perubahan baru di Kampung Bekor.[19] Mereka telah mengubah persepsi penduduk Melayu Bekor terhadap orang Cina dan berjaya menyatukan penduduk tersebut.

2)                  Menyuntik  Semangat Jihad

Selain itu, peranan ulama dan pemimpin agama di negeri-negeri Melayu adalah untuk menyuntik semangat jihad dalam kalangan penduduk. Pendekatan agama digunakan sebagai paksi utama dalam gerakan menentang penjajah pada kurun ke-19.[20] Mereka bertanggungjawab dalam menyalakan api semangat anti-Cina dalam kalangan orang Melayu. Pengisytiharaan perang jihad setelah berlaku kemarahan orang Melayu melawan tentera Bintang Tiga. Misalnya, Tuan Haji Ugoh bin Haji Mohd Said mengetuai peperangan dan bersama penduduk kampung bersiap sedia mempertahankan kampung mereka. Hal ini disebabkan Masjid di Parit 6 C, Sungai Manik, Perak mahu dijadikan bilik gerakan dan Dewan Drama oleh Bintang Tiga.[21]

3)                  Ilmu Tarekat Dan Ilmu Halimunan

Ilmu ini menjadi sebahagian daripada amalan dalam masyarakat melayu. Ilmu tarekat bermaksud jalan atau cara-cara untuk mempertingkatkan iman, taqwa dan seterusnya mendapat keredhaan Allah. Tarekat ini dilambangkan sebagai ingatan dan fikiran yang kuat untuk mengingati Allah dan perjalanan menuju ke sesuatu yang damai. Menurut Syed Naquib al-Attas, dua tarekat yang terkenal dan di amalkan dalam kalangan masyarakat Melayu ialah qadariyyah dan naqshabandiyyah. [22] Antara guru Tarekat Qadiriyyah yang terkenal ialah Syeikh Abdullah bin  Mustafa di Kampung Parit Maimun, Mukim Simpang Kiri, Batu Pahat, Johor.[23] Di samping itu, pengamalan ilmu halimunan dibawa oleh Tuan Guru Haji Abbas di Sungai Choh, Hulu Selangor. Oleh itu, kedua-dua ilmu ini begitu penting bagi membantu orang Melayu mempertahankan kesucian agama Islam.

4)                  Elemen Mempertahankan Diri

Demi kelangsungan untuk mempertahankan orang Melayu dan kesucian agama Islam, elemen mempertahankan diri mula mendapat perhatian dalam kalangan masyarakat Melayu. Seni pertahanan diri seperti silat disertai dengan beberapa amalan kebatinan.[24] Seterusnya amalan ilmu kebal turut menjadi sebahagian ilmu dalam masyarakat Melayu untuk mempertahankan diri. Sehingga dikatakan bahawa ilmu kebal di Johor tersebar luas sehingga ke Pahang. Hal ini dibuktikan apabila Haji Salleh telah berhijrah ke serata tempat untuk mengajar ilmu kebal dan memberikan ceramah untuk meningkatkan semangat juang orang melayu. Penduduk kampung mempelajari ilmu kebal ini atau dikenali ‘ilmu tak lut senjata’ penting apabila menghadapi situasi cemas. Antara objek yang digunakan untuk menjadikan seseorang pengamal itu menjadi kebal ialah kain selendang merah, cincin, potongan ayat daripada al-Quran, dan suntikan jarum emas.[25] Minuman air jampi iaitu air penebat bertujuan menyuntik semangat perjuangan orang Melayu kerana air tersebut telah di bacakan dengan ayat-ayat suci al-Quran. Pada September 1946, Syeikh/Syed Idris yang berketurunan Jawa mula mengajar ilmu kebal serta mistik Melayu di daerah Kuala Kangsar, Perak.[26] British juga menganggap pengamalan ilmu kebal ini merupakan satu ancaman kepada mereka. Kedua-dua komuniti Melayu-Cina ini telah memperluaskan lagi seni mempertahankan diri seperti silat dalam kalangan orang Melayu dan bermain tembong dalam kalangan orang Cina.[27]

                  Selain itu, beberapa alim ulama serta orang tua berhimpun di sesebuah rumah untuk memulakan pengajian dalam ilmu mempertahankan diri termasuk juga ilmu membunuh musuh serta ilmu kebal. Rumah yang digunakan untuk berhimpun bagi mempelajari ilmu kebal ialah di rumah Imam Hj. Bakri Sendiri di Parit 8B Sg Manik.[28] Ilmu kebal bertujuan untuk menahan diri daripada sebarang tikaman senjata, peluru atau seumpamanya yang tidak akan memberi bekas dan kesan. Menuntut ilmu kebal dan ilmu pertahanan lain bukan sahaja mendapat sambutan di satu mukim sahaja tetapi juga di mukim-mukim lain. Tempoh mempelajari ilmu ini mengambil masa yang panjang. Oleh itu, persiapan keperluan seperti dijangkakan iaitu pakaian dan senjata.

5)                  Pakatan  Islam

 Antara pakatan yang digerakkan oleh orang Islam ialah gerakan fisabililllah atau perang jihad. Cheah Boon Kheng mentafsirkan, gerakan fisabilillah sebagai anti-Cina dan anti-MPAJA.[29] Gerakan fisabilillah telah berjaya menyatukan orang Melayu dalam menghadapi konflik Melayu-Cina dan bukannya gerakan menentang British. Gerakan ini bermatlamat untuk mempertahankan agama Islam akibat daripada pembunuhan kejam serta penyiksaan ke atas mereka. Tok Janggut di Kuala Muda, Kedah merupakan ulama tempatan yang turut sama menyemaikan fisabilillah kepada penduduk setempat menjelang akhir tahun 1943.[30]

             Seterusnya adalah Persatuan Tenaga Makatul Musyarrafah yang telah dibentuk oleh Haji Abdul Samad Noh dan beberapa dengan ulama yang lain. Pembentukan persatuan ini bersama-sama dengan pelajar-pelajar Melayu dan Indonesia ketika menuntut di Madrasah al-Saulatiyah al-Hindayah, Mekah.[31]  Matlamat pembentukan adalah untuk memerdekakan Tanah Melayu dan Indonesia. Mereka juga merupakan gerakan yang menentang Malayan Union.

            Hizbul Muslimin kemudian di tubuhkan pada 14 Mac 1948, bertujuan untuk menuntut kemerdekaan bangsa melayu, membentuk masyarakat berdasarkan ajaran islam.[32] Selain itu, penubuhan ini juga bertujuan menjadikan Tanah Melayu sebagai Darul Islam atau Negara Islam dan menyatukan umat Islam dalam satu ideologi. Pemimpin Hizbul Muslimin ialah Ustaz Abu Bakar al-Bakir, Haji Ariffin Haji Alias, dan Daud Jamil. Parti ini hanya bertahan selama enam bulan sahaja kerana telah diharamkan oleh British tetapi matlamatnya untuk menyatukan umat Islam berjaya dicapai.[33]

6)                  Gerakan Tentera Sabil Selendang Merah

Gerakan ini dipelopori oleh Haji Salleh bin Abdul Karim yang tinggal di Parit Maimon, Simpang Kiri, Batu Pahat. Matlamat penubuhan gerakan tersebut ialah untuk menyekat keganasan tentera Bintang Tiga. Haji Salleh telah mengabungkan penduduk Tanah Melayu yang terdiri daripada dua suku yang berlainan iaitu Jawa dan Banjar. Orang Banjar dan Jawa dari dahulu membenci orang Cina dan tahap sentimen agama mereka amat tebal.[34] Beliau telah membahagikan beberapa pasukan yang diberi tugas mengawal kawasan tertentu, iaitu kawasan Johor selatan, Johor timur, dan Johor utara. Ketua akan memakai gelaran Kyai yang menjadi pemimpin di kawasan tersebut. Mereka juga digalakkan menggunakan apa sahaja senjata yang dimiliki seperti parang panjang, senapang patah, lembing, pedang, keris, sundang dan tombak.[35] Setiap anggota Tentera Selendang Merah ini di kehendaki patuh dan menunaikan segala tindakan berteraskan pada kitab suci al-Quran. Ketua wilayah iaitu Kyai akan memimpin orang-orang di kawasan masing-masing untuk bersembahyang jemaah di surau.[36] Selepas sembahyang isyak , mereka diajarkan ayat-ayat al-Quran yang telah di tentukan bacaannya. Sebaik sahaja mereka ini tamat mempelajari ayat-ayat suci Al-Quran, barulah mereka akan ditauliahkan dalam satu upacara menyampaikan selendang merah, iaitu sehelai kain selebar kira-kira empat inci dan panjangnya cukup untuk diselempangkan dari atas bahu kanan hingga ke bawah ketiak kiri.[37] Kain ini bertulis ayat-ayat al-Quran dan kepada mereka yang lulus ujian boleh terus menggunakan selendang merah tersebut tetapi hendaklah patuh kepada aturan dan menjauhi pantang larang.

          Pada keseluruhannya kira-kira 80 peratus tentera ini menggunakan parang panjang sebagai senjata utama, 10 peratus menggunakan senapang patah dan 10 peratus lagi menggunakan lembing, pedang, keris, tombak dan sundang.[38] Senjata orang Cina adalah seperti lembing, tat dan serampang manakala orang Melayu bersenjatakan keris, golok dan parang. Oleh sebab senjata yang di gunakan lebih tertumpu kepada parang panjang sehingga kini telah menjadi ingatan zaman dikenali sebagai ‘zaman perang parang panjang’. Ketika ini senjata-senjata tersebut dikatakan mempunyai kesaktian dan berlaku peristiwa pelik serta aneh. Panglima Kyai Salleh sendiri telah menggunakan pedang hikmat yang dihadiahkan oleh ibunya yang dikatakan boleh dilipat dan dililit seperti tali pinggang.[39] Bukti gerakan Selendang Merah ini adalah semasa panglima Kyai Salleh dan Kyai Mashhudi telah mengumpulkan tenteranya untuk menyerang Parit Sulong iaitu sebuah pekan kecil di Batu Pahat yang didiami ramai orang Cina.[40] Serangan ini memihak kepada Gerakan Selendang Merah memperoleh kemenangan dan memeranjatkan orang Cina. Panglima Kyai Salleh telah melakukan serangan besar-besaran di Bandar Panggaram kerana merupakan lokasi kubu terkuat orang Cina.[41] Kemudian disusuli serangan di Parit Jawa. Serangan demi serangan dilakukan oleh gerakan ini sehingga Dato, Onn Jaafar masuk campur supaya gerakan membunuh orang Cina ini tidak diteruskan. Usaha Dato, Onn Jaafar ini berjaya menghentikan Gerakan Tentera Selendang Merah. Pada 23 ogos 1945, Dato’ onn telah memanggil semua penghulu bagi mewakili orang Melayu, ketua Bintang Tiga, dan ketua orang Cina ke Dewan Perniagaan Cina di Bandar Penggaram untuk berbincang.[42] Dalam rundingan tersebut ketiga-tiga ketua tersebut setuju untuk berdamai.

KESIMPULAN

Kesimpulannya, peranan Islam begitu penting dalam pergaduhan orang Melayu-Cina di Tanah Melayu selepas pendudukan Jepun. Peneguhan Islam begitu penting dalam mempertahankan survival orang Melayu daripada ditindas dan dicabuli. Malah, pelbagai cara dan peranan yang dilakukan oleh orang Islam bagi menegakkan kesucian agama Islam yang dianggap sebagai satu jihad ke jalan Allah. Konflik orang Melayu-China 1945-1948 merupakan jihad pertama orang Melayu. Implikasi daripada rentetan peristiwa rusuhan kaum ini orang Cina merasa takut dan bimbang apabila berlaku krisis dan ramai dalam kalangan mereka menjadi gila, cacat, tempang dan sebagainya. Sehinggakan orang Cina menjadi begitu sensitif apabila mendengar orang melayu bertakbir kerana suara tersebut mereka gerun  disebabkan hampir-hampir memusnahkan keturunan mereka.[43] Peristiwa 13 Mei 1969 yang berlaku adalah kesinambungan daripada konflik etnik ini pada tahun 1945-1948. Hal ini melihatkan jihad pertama orang Melayu tersebut ternyata gagal mempertahankan rusuhan kaum yang berlaku.

---

[1] Ho Hui Ling, “Masyarakat Majmuk di Tanah Melayu dan Usaha ke Arah Memupuk Kerjasama Antara Kaum, 1946-1957”, Sejarah, No. 17, 2009, hlm. 64.

[2] Ho Hui Ling, “Jawatankuasa Perhubungan Kaum (Communities Liaison Committee/CLC): Satu Penilaian Awal Terhadap Peranannya Dalam Mengurangkan Ketegangan Hubungan Kaum di Tanah Melayu pada Zaman Darurat, 1948-1960”, Malaysia dari Segi Sejarah, Bil. 35, 2007, hlm. 86.

[3]  Ibrahim Mahmood, Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu, Kuala Lumpur: Penerbitan Pustaka Antara, 1981. hlm. 32.

[4] Kamaruddin Bin Mohd Piah, 1974/75, “Kampung Bekor Sejak 1900, Satu Kajian Sejarah Tempatan Dengan Rujukan Khas Kepada Tragedi 6hb Mac 1946”, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, hlm. 62.

[5]  Suzani Osman, Perkembangan Kesedaran Politik Dikalangan Orang Melayu Di Batu Pahat, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1994/1995, hlm. 63.

[6] Mohamed Ali Haniffa, “Konflik Melayu-Cina 1945-1948: Kesedaran ke Arah Survival Bangsa dan Kemerdekaan Tanah Air”, Kertas Kerja DiBentangkan Dalam Seminar Wacana Kemerdekaan, 23 September 2011, Anjuran Jabatan Sejarah Universiti Malaya, hlm. 1.

[7] Ibid.

[8] Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, Prosiding Nadwah Ulama Nusantara (NUN) IV, 25-26 November 2011, Anjuran Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia, hlm. 281.

[9] Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, hlm.  281.

[10] Ibid.

[11] Mohamed Ali Haniffa, “Konflik Melayu-Cina 1945-1948: Kesedaran ke Arah Survival Bangsa dan Kemerdekaan Tanah Air”, hlm. 5.

[12] Ghazali Bin Basri, Hilir Perak: Sejarah Hubungan Ras Zaman Pendudukan Jepun Sehingga Pemerintahan Tentera British (BMA), 1942-1946, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1974/75, hlm. 38.

[13] Hairi Abdullah, “Kebangkitan dan gerakan tentera Selendang Merah dalam sejarah daerah Muar dan Batu Pahat”, Jebat, Bil., 3/4.. 1973/4, 1974/5, hlm. 8.

[14] Ghazali Bin Basri, Hilir Perak: Sejarah Hubungan Ras Zaman Pendudukan Jepun Sehingga Pemerintahan Tentera British (BMA), 1942-1946, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1974/75,  hlm. 34.

[15] Ibrahim Mahmood,  Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu, Kuala Lumpur: Penerbitan Pustaka Antara, 1981, hlm. 200.

[16] Ghazali Bin Basri, Hilir Perak: Sejarah Hubungan Ras Zaman Pendudukan Jepun Sehingga Pemerintahan Tentera British (BMA), hlm. 38.

[17] Mohamed Ali Haniffa, “Konflik Melayu-Cina 1945-1948: Kesedaran ke Arah Survival Bangsa dan Kemerdekaan Tanah Air”, hlm. 5.

[18] Mohd akhbal Abdullah, “Kiayi Fadhil Al-Banteni”, dalam Johor Mengenang Sumbangsihmu, (ed.), Abu Bakar A. Hamid, Md. Ismail Zamzam, Kamdi Kamil,  Johor Bahru: Yayasan Warisan Johor, 2006, hlm. 31.

[19] Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, hlm. 287.

[20] Ibid., hlm. 282.

[21] Ibid., hlm. 286.

[22] Ibid., hlm. 282.

[23] Ibid.

[24] Ibid.

[25] Mohamed Ali Haniffa, “Konflik Melayu-Cina 1945-1948: Kesedaran ke Arah Survival Bangsa dan Kemerdekaan Tanah Air”, hlm. 6.

[26]Ibid.

[27] Hairi Abdullah, “Kebangkitan dan gerakan tentera Selendang Merah dalam sejarah daerah Muar dan Batu Pahat,” hlm. 15.

[28]Ghazali Bin Basri, Hilir Perak: Sejarah Hubungan Ras Zaman Pendudukan Jepun Sehingga Pemerintahan Tentera British (BMA), hlm. 38.

[29] Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, hlm. 285.

[30] Ibid., hlm. 283.

[31]Ibid., hlm. 284.

[32] Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, hlm. 284.

[33] Ibid.

[34] Suzani Osman, Perkembangan Kesedaran Politik Dikalangan Orang Melayu Di Batu Pahat, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1994/1995, hlm. 74.

[35] Hairi Abdullah, “Kebangkitan dan gerakan tentera Selendang Merah dalam sejarah daerah Muar dan Batu Pahat.” hlm. 10.

[36]Ibid., hlm. 11.

[37]Ibid., hlm.11.

[38] Ibid., hlm. 10.

[39] Ibid.

[40] Ibid., hlm. 12.

[41] Suzani Osman, Perkembangan Kesedaran Politik Dikalangan Orang Melayu Di Batu Pahat, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1994/1995, hlm. 80.

[42] Suzani Osman, Perkembangan Kesedaran Politik Dikalangan Orang Melayu Di Batu Pahat, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1994/1995, hlm. 82

[43] Hairi Abdullah, “Kebangkitan dan gerakan tentera Selendang Merah dalam sejarah daerah Muar dan Batu Pahat,” hlm. 15.

BIBLIOGRAFI

1.      Ghazali Bin Basri, Hilir Perak: Sejarah Hubungan Ras Zaman Pendudukan Jepun   Sehingga Pemerintahan Tentera British (BMA), 1942-1946, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1974/75.

2.      Hairi Abdullah, “Kebangkitan dan Gerakan Tentera Selendang Merah Dalam Sejarah Daerah Muar Dan Batu Pahat”, Jebat, Bil., 3/4.. 1973/4, 1974/5.

3.      Ho Hui Ling, “Masyarakat Majmuk di Tanah Melayu dan Usaha ke Arah Memupuk Kerjasama Antara Kaum, 1946-1957”, Sejarah, No. 17, 2009.

4.      Ho Hui Ling, Darurat 1948-1960: Keadaan Sosial di Tanah Melayu, Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, 2004.

5.      Ho Hui Ling, “Jawatankuasa Perhubungan Kaum (Communities Liaison Committee/CLC): Satu Penilaian Awal Terhadap Peranannya Dalam Mengurangkan Ketegangan       Hubungan Kaum di Tanah Melayu pada Zaman Darurat, 1948-1960”, Malaysia Dari Segi Sejarah, Bil. 35, 2007.

6.      Ibrahim Mahmood, Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu, Kuala Lumpur: Penerbitan Pustaka Antara, 1981.

7.      Kamaruddin Bin Mohd Piah, “Kampung Bekor Sejak 1900, Satu Kajian Sejarah Tempatan Dengan Rujukan Khas Kepada Tragedi 6hb Mac 1946”, Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, 1974/75.

8.      Mohamed Ali Haniffa, “Konflik Melayu-Cina 1945-1948: Kesedaran ke Arah Survival Bangsa dan Kemerdekaan Tanah Air”, Kertas Kerja Dibentangkan Dalam Seminar Wacana Kemerdekaan, 23 September 2011, Anjuran Jabatan Sejarah Universiti       Malaya.

9.      Mohamed Ali Haniffa dan Mohammad Redzuan Othman, “Islam dan Survival Bangsa: Peranan Pemimpin Agama dalam Membangkitkan Kesedaran Menghadapi Konflik Melayu-Cina 1945-1948”, Prosiding Nadwah Ulama Nusantara (NUN) IV, 25-26            November 2011, Anjuran Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia.

10.  Mohd Akhbal Abdullah, “Kiayi Fadhil Al-Banteni”, dalam Johor Mengenang Sumbangsihmu,      (ed.), Abu Bakar A. Hamid, Md. Ismail Zamzam, KamdiKamil, Johor Bahru: Yayasan Warisan Johor, 2006.

11.  Suzani Osman, Perkembangan Kesedaran Politik Dikalangan Orang Melayu Di Batu Pahat,          Latihan Ilmiah, Jabatan Sejarah, Universiti Malaya, 1994/1995.